Özet:
Bu çalışma, öğrenci ve öğretmen algılarına göre fen ve teknoloji dersindeki öğrenci başarı, tutum ve motivasyonunu olumlu ve olumsuz yönde etkileyen öğretmen niteliklerini belirlemek amacıyla gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın evrenini Türkiye genelinde bulunan fen ve teknoloji öğretmenleri ile ilköğretim 6. ,7. ve 8. Sınıf öğrencileri oluşturmaktadır. Örneklem 4 bölgede, 15 ilde yer alan 82 ilköğretim okulundaki fen ve teknoloji öğretmenleri ve öğrencileridir. Tarama modeli uygulanan çalışmada, ölçme aracı fen ve teknoloji dersi öğretmen nitelikleri ölçeğidir. Bağımlı değişkenler ise öğretmenler ve öğrenciler için aynı olup, başarıyı etkileyen fen ve teknoloji dersi öğretmen niteliği puanı, tutumu etkileyen fen ve teknoloji dersi öğretmen niteliği puanı, motivasyonu etkileyen fen ve teknoloji dersi öğretmen niteliği puanıdır. Uygulanan analiz yöntemleri, MANOVA ve bağımsız grup t-testidir. Alan yazında Türkiye’de öğretmen nitelikleri üzerine geniş kapsamlı olarak yalnızca Fizik ve Beden Eğitimi branşlarında çalışmalar yapılmış olup Fen ve Teknoloji Öğretmen nitelikleri üzerine öğrenci cinsiyeti, sınıf seviyesi, öğrencinin sosyo-ekonomik statüsü gibi bağımsız değişkenlerin etkilerinin de incelendiği ve örneklemin bölgeler bazında geniş tutulduğu bir çalışma bulunmamaktadır.
Alanyazın ile desteklenmiş araştırmacı tarafından oluşturulan 87 maddelik fen ve teknoloji dersi öğretmen niteliği ölçeği 4640 öğrenciye ve 500 öğretmene uygulanmış, ancak eleme ve incelemeler sonucunda 4295 ölçek öğrenci için, 114 ölçek öğretmen için elde edilmiştir.
Çalışma sonucunda öğrencilerin ve öğretmenlerin algılarına göre başarı, tutum ve motivasyonuna öğretmen niteliklerinin olumlu ve olumsuz yönde etkili olduğu ortaya çıkmıştır. Cinsiyet değişkeni için; kız öğrenciler erkek öğrencilere göre öğretmen niteliklerinin daha etkili olduğunu algılamıştır. Sınıf değişkeni için; 6. ve 7. Sınıf öğrencileri 8. Sınıf öğrencilerine göre fen ve teknoloji öğretmen niteliklerinin
vi
öğrencilerin başarısına daha etkili olduğunu algılamıştır. Yaş değişkeni için;12-13 yaş öğrencileri, 14-15 ve 16 yaş öğrencilerine göre fen ve teknoloji öğretmen niteliklerinin öğrencilerin başarısına daha etkili olduğunu algılamıştır. Öğretmen cinsiyet değişkeni için; bayan öğretmenler erkek öğretmenlere göre fen ve teknoloji öğretmen niteliklerinin öğrencilerin başarı, tutum ve motivasyonuna daha çok etki ettiğini algılamıştır. Öğretmen yaş değişkeni için; 31-40 yaş öğretmenleri, 51-60 yaş öğretmenlerine göre fen ve teknoloji öğretmen niteliklerinin öğrencilerin başarı, tutum ve motivasyonuna daha çok etki ettiğini algılamıştır.
