| dc.description |
Bu çalışma, Kantçı Aydınlanmanın tüm akılcılığının yanı sıra aslında bir inanç edimiüzerine kurulu olduğunu hatırlatarak, Aydınlanmacı öznenin çelişkili varoluşunutartışmaya açmayı hedeflemektedir. Bu çelişki, varoluşsal krizleri nedeniyle intiharasürüklenen dram ve öykü yazarı Heinrich von Kleist’ın eserleri aracılığıyla ele alınacaktır.Gençlik döneminde Aydınlanmacı biri olarak kendini tanımlayan Kleist, Kant’ınfelsefesiyle tanıştıktan sonra bir düşünsel krize girer ve bu kriz literatürde Kleist’ınKant Krizi olarak adlandırılır. Kant’ın bilgi felsefesi bilginin kendisinden ziyade, bilgininolanaklılığını sorgular; nesnenin kendisiyle değil, yalnızca insanın bilgi edinme tarzlarıylailgilenir. Bilgi, insan aklının a priori ilkelerine göre düzenlenir. İnsanın bilme biçimiyleilgili olan bu a priori ilkeler aracılığıyla, nesneleri, kendi başlarına ne oldukları haliyledeğil, bize duyu nesneleri olarak verildikleri haliyle bilebiliriz. Kleist, Kant’ın bilgiye dairbu görüşlerinden bilgimiz ile doğrudan ve nesnel gerçekliğin örtüşmediği sonucunuçıkararak, Aydınlanma’ya, bilgiye ve hakikate olan inancını yitirir. Kleist, tıpkı Kant’ın daemin olduğu gibi, dünyanın düzeni bozuk bir yer olduğundan emindir ve eserlerindebilgiyi değil, daima bilgi ile bağı kopmuş hayatta başımıza neler gelebileceğini kalemealır, yaşamın kendisine odaklanır. Fakat Kant’a göre böylesine düzensiz bir dünyadayalnızca kendimize sadık kalabiliriz. Kleist ise, tıpkı her zaman sınırları zorlayan Kantgibi, bu sadakatin de sınırlarını zorlayarak Aydınlanmacı öznenin paradoksunu, özellikleMichael Kohlhaas karakteriyle gözler önüne serer. Zaten Kant da bu paradokstantamamıyla kurtulamamış olduğundan felsefesinin temeline inancı yerleştirir. Bubağlamda, bu çalışma, dünya ile kurduğumuz ilişkiyi, bilgi, hakikat, yalan, ahlak veadalet temaları üzerinden ele alarak, Kant ve Kleist’ın eserlerinde Aydınlanmacı öznesorununu tartışmayı hedeflemektedir. |
|