YALÇIN, Rıza; MEHMET AKİF ERSOY ÜNİVERSİTESİ; KART, Asım; MEHMET AKIF ERSOY UNIVERSITY
Açıklama:
Fumonisinler başlıca Fusarium türümantarlar tarafından üretilen özellikle mısır ve mısır bazlı ürünlerde sıklıklabulunan bir grup mikotoksindir. Fumonisinler A, B, C ve P şeklinde 4 formdaolmakla birlikte bunlar içerisinde toksikolojik açıdan en önemlisi fumonisin B(B1, B2 ve B3)'dir. Fumonisinleryapısal olarak sfingolipidlere önemli derecede benzerlik taşımaktadır.Sfingolipidler bütün ökaryotik hücrelerde özellikle de membranlarda bulunan,hücre membran biyolojisinde önemli rol oynayan ve hücre işlevini düzenleyenbirçok biyoaktif metabolitleri içeren geniş bir lipid ailesidir. Bunlar hücrebüyümesinin regülasyonunda, hücreler arası iletişimde, apoptozisde, hücrefarklılaşmasında ve sitosikletal proteinler, immunglobinler ve bazı bakteriyeltoksinler için hücre yüzeyi reseptörü olarak bilinmektedir. Fumonisinler toksiketkilerini, sfinganin, sfingozin ve diğer sfingoid bazların N-asilasyonunukatalize eden seramid sentaz enzimini (Sfinganin N-asiltransferaz) inhibisyonusonucu sfingolipid metabolizmasını bozarak gösterir. Fumonisinler hayvan türlerine özgüfarklı toksik etkiler göstermekle birlikte benzer etkiler de gösterebilir. Atlardalökoensefalomalazi, domuzlarda pulmoner ödem ve nefrotoksisite, rat, fare vetavşanlarda karaciğer toksisitesi ve nefrotoksisiteye yol açtığı bilinmektedir.İnsanlarda Güney Afrika’nın bazı bölgelerinde Fusarium türleri ile kontamine mısır ve mısır ürünlerini yüksekoranda tüketen yerel halkta özofagus kanseri görülme sıklığında artış tespitedilmiştir. Fumonisinlerin insanlardaki toksik etkileri özellikle karsinojeniketkileri tam olarak kanıtlanmasa da toplum sağlığı açısından bu konuda dahadetaylı çalışmaların yapılması gerekmektedir. Fumonisinler insan ve hayvan sağlığıaçısından günümüzde potansiyel bir tehlike olarak görülmektedir. Bununlabirlikte fumonisinler ile kontaminasyon doğada kaçınılmaz görülmemektedir. Dolasıylahayvan yemlerinde ve insan tüketimine sunulan gıdalarda otoritelerce belirlenengüvenli limitlerin sağlanması insan ve hayvan sağlığı açısından önem arzetmektedir.